En que consiste o Acoso Escolar ou Bullying?

O acoso escolar é a intimidación e o maltrato entre escolares de forma repetida e mantida no tempo, case sempre lonxe da mirada de persoas adultas, coa intención de humillar e someter abusivamente a unha persoa indefensa por parte dunha persoa acosadora ou dun grupo mediante agresións físicas, verbais e sociais coa consecuencia de temor psicolóxico e rexeitamento grupal.

Cales son as súas características?

• Se acosa a alguen por ter un rasgo característico persoal ou peculiar (alumnado recén incorporado, doutra cultura, con defecto o un aspecto físico diferente…), ou por calquera outra razón.

• Quen o sofre está en situación de inferioridade e ten como consecuencia un deterioro na súa integridade e sentimentos de inseguridade.

• É un tipo de violencia difícil de identificar. Permanece oculta case sempre para as persoas adultas, pero é ben coñecida polo alumnado.

• O acoso pode ser físico, psicolóxico ou relacional.

• Debe existir intencionalidade de facer dano por parte da persoa ou grupo que agrede.

• Se aprecia unha reiteración dos comportamentos abusivos ao longo do tempo.

• Hai desequilibrio e abuso de poder que impide que a persoa acosada poida sair por sí mesma da situación.

En que lugares suele ocurrir?

• Durante o recreo e patios;

• Na fila;

• En baños, corredores…;

• Na aula, cando a mestra ou o mestre se volven cara á pizarra para dar unha explicación, mentras se atende a algunha alumna ou alumno;

• Nos cambios de clase;

• No comedor;

• No transporte escolar;

• Á entrada ou saida do centro;

• No exterior do centro;

• A través do móvil (mensaxes, chamadas anónimas…);

• Por Internet, a través de redes sociais, chats e correos electrónicos.

Cales son as sinais de alerta?

1. De quen sofre o acoso:

• Faltas de asistencia recurrentes / absentismo grave.

• Descenso do rendemento escolar.

• Dificultade de concentración.

• Sentimentos de culpa.

• Asunción de responsabilidade dos feitos.

• Síntomas depresivos: irritabilidade, insomnio, pesadelos, falta de apetito.

• Apatía.

• Condutas de ataque. Agresividade/baixo autocontrol.

• Condutas de fuxida e evitación.

• Síntomas somáticos de ansiedade: síntomas gastrointestinais, malestar xeralizado, cansanzo e rixidez

• Síntomas psicolóxicos e emocionais de ansiedade: inquietude, nerviosismo, pesimismo, aprensión, sensación de tensión, fatigabilidade…

• Medo/síntomas de pánico: (temblores, palpitacións, sensación de afogo…).

• Medo á perda de control.

• Medo a estar so ou soa.

• Indefensión.

• Ideas autolíticas, ameaza de suicidio e intento de suicidio.

• Aillamento con respecto aos seus iguais.

• Negación dos feitos ou incongruencias.

• Labilidade emocional: llanto incontrolado, respostas emocionais extremas. muscular, opresión no peito, sensación de afogo, mareos, dores de cabeza …

2. A quen acosan:

• Agresividade verbal e física.

• Insultos.

• Ameazas.

• Baixo autocontrol.

• Impulsividade.

• Conduta violenta.

• Abuso de poder.

• Acoso psicolóxico.

• Acoso sexual.

• Agresións contra a propiedade.

• Linguaxe corporal: miradas e xestos de rexeitamento.

• Coaccións

3. No grupo de iguais:

• Colaboran no acoso.

• Graban agresións.

• As aproban coa súa presenza.

• Reforzan a conduta de quen acosa.

• Ignoran e aíllan.

Como debe actuar o profesorado?

1. Con quen sofre o acoso:

• Escoitar e crer o que conta quen padece o acoso.

• Porse no lugar da persoa que sofre o acoso.

• Coñecer os seus sentimentos sobre a situación que sofre.

• Fomentar sentimentos de esperanza sobre a situación e manifestarlle que se lle axudará.

• Manter a confidencialidade.

• Axudar no proceso de reparación do dano e do perdón.

• Vixiar para que non se repitan esas situacións.

• Nomear a unha mestra ou mestre para garantizar o acompañamento, titor ou titora afectiva …

2. Coa familia de quen sofre o acoso:

• Tranquilizar.

• Apoiar (deben sentir o acompañamento do profesorado, evitando que sintan impotencia ou indefensión).

• Porse no lugar da familia da persoa que padece esta situación.

• Convencer sobre as medidas máis axeitadas para a situación.

• Informar ás familias da existencia de: – Dispositivos de axuda. – Pautas de intervención familiar. – Medidas para deter a situación de acoso dentro e fora do centro.

• Transmitir que a responsabilidade de deter a situación de acoso é colectiva (profesorado, familia, alumnas e alumnos, outros profesionais).

• Manter a comunicación sobre as medidas que se van adoptando e os seus resultados.

• Atenuar os sentimentos de culpa sobre a situación e non fomentar a carga de responsabilidades (nin cara aos integrantes desa familia nin cara a persoa que exerce a violencia e a súa familia).

3. Coas familias de quienes supuestamente acosan :

• Manter unha actitude de escoita.

• Non culpabilizar nin xulgar.

• Solicitar colaboración para frear o acoso.

• Pedir confidencialidade entre as familias e coa súa filla ou fillo.

• Non promover o castigo.

• Explicarlles as medidas que se van aplicar no centro con cada unha das partes.

• Pedirlles que se poñan no lugar da familia de quen sofre o acoso.

• Informar á familia periódicamente dos resultados e das medidas que se adoptan.

4. Con quienes practican o acoso:

• Falar por separado con cada unha das persoas implicadas.

• Seguir o método de non inculpación.

• Manter a confidencialidade (obtívose a información doutras fontes).

• Fomentar a responsabilidade de reparar o dano causado.

• Promover que se comprometa a solucionar a situación.

• Buscar a participación do alumno ou da alumna na búsqueda de solucións.

• Non implicar e evitar nomear a quen sufre o acoso.

• Realizar un seguemento con cada alumna ou alumno implicado durante varias semanas.

5. Co grupo de iguais:

• Falar con cada unha das partes por separado, mantendo a confidencialidade.

• Escoller axudantes de grupo.

• Fomentar a práctica de actividades grupais de prevención do acoso escolar.

• Promover a responsabilidade do alumnado para comentar ao profesorado as agresións e a colaboración, tanto ante as situacións de acoso como para a reparación do dano